Ναός Αγίου Νικολάου στο Κοκκάρι

• Περιγραφή

Στο κέντρο του Κοκκαρίου, βρίσκεται ο ενοριακός ναός του χωριού αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο, προστάτη των Ναυτικών, που γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου.

Η ιστορία του ναού ξεκινάει στις 31 Μαΐου 1902, όπου με απόφαση της Σαμιακής ηγεμονικής βουλής, παρέχετε η άδεια έκδοση και κυκλοφορίας λαχείου, για την χρηματοδότηση  της ανέγερσης του ναού του Αγίου Νικολάου, μετά από μεγάλη προσπάθεια του τότε Δημάρχου Κοκκαρίου Φώτη Γαρουφαλή και με ηγεμόνα Σάμου τον Αλέξανδρο Μαυρογένους.  Μετά από μερικούς μήνες, στις 18 Σεπτεμβρίου 1902, θεμελιώνεται ο ναός από τον Μητροπολίτη Σάμου Αθανάσιο Καπουράλη.  Την σχεδίαση και επίβλεψη της ανέγερσης του ναού είχε αναλάβει ο έμπειρος αρχιτέκτονας Άγγελος Αγγελίδης, ο οποίος είχε κατασκευάσει και τους ναούς της Κοιμήσεως Θεοτόκου και Αγίου Νικολάου στο Καρλόβασι καθώς και του Αγίου Σπυρίδωνα στην πόλη της Σάμου.

Το 1908 ο τότε ηγεμόνας Σάμου Ανδρέας Κοπάσης, αφού πείστηκε από τους πολιτικούς αντιπάλους του Δημάρχου Κοκκαρίου Φώτη Γαρουφαλή, αναστέλλει την άδεια κυκλοφορίας του λαχείου, με αποτέλεσμα να σταματήσει η χρηματοδότηση και φυσικά οι οικοδομικές εργασίες.  Η ανατροπή της ηγεμονίας και η ένωση της Σάμου με την Ελλάδα το 1912, δημιούργησαν σημαντικές ανακατατάξεις στην διοίκηση και την οικονομία του νησιού, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του έργου και την στασιμότητα των εργασιών για 25 χρόνια.

Το 1933 ο εύπορος Κοκκαριώτης Ιωάννης Ελισσαβίτης αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τη δαπάνη της αποπεράτωσης του ναού, με την βοήθεια των κατοίκων του χωριού, οι οποίοι πρόσφεραν εθελοντικά την εργασία τους, ενώ την επίβλεψη των εργασιών είχε αναλάβει ο μηχανικός Π. Χατζηκωνσταντής, αφού ο αρχιτέκτονας Άγγελος Αγγελίδης είχε αποβιώσει.

Το 1938 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποπερατώσεως του ναού, αλλά τα γεγονότα του 2ου παγκοσμίου πολέμου καθυστέρησαν και πάλι την εσωτερική διακόσμηση, προκειμένου να γίνει λειτουργικός ο ναός.  Εν τέλη στις 8 Δεκεμβρίου 1963, 61 χρόνια μετά την θεμελίωσή του, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του ναού από τον Μητροπολίτη Παροναξίας Επιφάνιο και τον πρώτο εφημέριο του ναού π. Γεώργιο Παρτσάφα.

Ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλου, είναι ο μεγαλύτερος ναός της Σάμου και συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους του Αιγαίου, με διαστάσεις 41,5 μ. μήκος και 17 μ. πλάτος.

Το εσωτερικό του ναού, είναι πλούσια διακοσμημένο με λευκό μαρμάρινο, καλοδουλεμένο τέμπλο, το οποίο στο κεντρικό κλίτος του ναού φιλοτεχνήθηκε το 1938 από τον Τηνιακό καλλιτέχνη Νικόλαο Περάκη, ενώ τα μαρμάρινα τέμπλα των δύο πλαγίων κλιτών κατασκευάστηκαν σε σχέδια του Νικολάου Περάκη από τον επίσης ονομαστό  Τηνιακό μαρμαροτεχνίτη Ιωάννη Φιλιππότη.

Οι φορητές εικόνες του τέμπλου είναι έργα του αγιογράφου Ιωάννου Σιταρά και χρονολογούνται από το 1937 έως το 1939. Το 1955 φιλοτεχνήθηκε ο περίτεχνος μαρμάρινος δεσποτικός θρόνος, ο οποίος αποτελεί έργο του Κωνσταντίνου Περάκη, ενώ το 1975 τοποθετήθηκε ο μαρμάρινος άμβωνας.

Η συλλογή των φορητών εικόνων του ναού είναι πλούσια και χρονολογούνται από το 1846 έως το 1853 , όπως η επάργυρη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1846), του Αγίου Ελευθερίου (1852), των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού (1892), του Αγίου Νικολάου (1853), του Γενεσίου Θεοτόκου (1861), του Γενεσίου Τιμίου Προδρόμου, του Ιησού Χριστού, της Παναγίας Ελεούσης, των Αγίων Θεοδώρων Τήρωνος και Στρατηλάτου, του Αγίου Χαραλάμπους καθώς και η ρωσικής τεχνοτροπίας, εξαιρετική φορητή εικόνα της Γεννήσεως του Χριστού.

Η φορητή εικόνα του Αγίου Νικολάου, που αποτελεί και το επίκεντρο του ναού, είναι έργο του 1909 του περίφημου αγιογραφικού οίκου της αδελφότητας των Δανιηλαίων στα Κατουνάκια του Αγίου Όρους, δωρεά του Γιατρού Γεώργιου Παπαδιαμαντή.  Η παραγγελία της εικόνας είχε γίνει κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου ανέγερσης του ναού (1902-1908), όταν όμως ολοκληρώθηκε το 1909, οι οικοδομικές εργασίες του ναού είχαν σταματήσει εξαιτίας της αναστολής της κυκλοφορίας του λαχείου από τον Ανδρέας Κοπάσης,  με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν τα απαιτούμενα χρήματα για την εξόφληση της εικόνας και οι εύποροι κάτοικοι αρνιόνταν να την πληρώσουν. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο εύπορος γιατρός Γεώργιος Παπαδιαμαντής είχε πει ότι αυτός που την παρήγγειλε την εικόνα, αυτός θα πρέπει και να την πληρώσει, το ίδιο βράδυ όμως είδε στον ύπνο του ένα φίδι που τον έχει περιζώσει, τον έσφιγγε στον λαιμό και ήταν έτοιμο να τον πνίξει. Ξυπνώντας έντρομος από το άσχημο όνειρο και μέσα στη νύχτα αναζήτησε τον εφημέριο του ναού π. Γεώργιο Παρτσάφα, του αφηγήθηκε το όνειρο και αμέσως του κατέβαλε τα χρήματα για την εικόνα.

Οι τοίχοι του ναού, είναι διακοσμημένοι από το 1985, με αξιόλογες Βυζαντινές τοιχογραφίες του αγιογράφου Χρήστου Στρούμπου.

Από το καλοκαίρι του 2011 λειτουργεί στον γυναικωνίτη του ναού εκκλησιαστικό και λαογραφικό μουσείο, στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί και εκθέτονται πολύτιμα εκκλησιαστικά κειμήλια του ναού καθώς και παραδοσιακά αντικείμενα και εργαλεία, που αναδεικνύουν και προβάλλουν τον λαϊκό πολιτισμό και τη μακρόχρονη παράδοση της Σάμου.

Πηγές
σύγγραμα, Αριστείδη Γ. Θεοδωρόπουλου
Βιβλίο “Η Εκκλησία της Σάμου” του Μητρ/του Σιδ/στρου Ιωάννου

Ιωάννης Κιλουκιώτης

Είναι κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1939  (ΦΕΚ 27/19-1-1939)

• Χαρακτηριστικά

• Έτος κτίσης:  θεμελιώθηκε 18/9/1902, αποπερατώθηκε το 1932 & εγκαινιάστηκε 8/12/1963,  
• Εορτασμός :  6 Δεκεμβρίου 
  
• Υψόμετρο :  ≈ 0 m
  
• Κατάσταση : Άριστη
  
• Διοικητικά : Ενοριακός ναός.

• Πρόσβαση

• Η εκκλησία βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Κοκκάρι,. Η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη, αφού βρίσκεται δίπλα από τα Parking του χωριού, τον σταθμό των TAXI και την στάση των Λεωφορείων .

• Video