Γενικά Αρχεία του Κράτους Σάμου

• Συλλογή

Τα Αρχεία Νομού Σάμου είναι περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Βασικός σκοπός των Γ.Α.Κ. Σάμου είναι η εποπτεία, διάσωση, συγκέντρωση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση του αρχειακού υλικού της Σάμου, της Ικαρίας και των Φούρνων, καθώς και η διάθεση και η με ποικίλους τρόπους αξιοποίηση όλου αυτού του αρχειακού πλούτου.

Τα Αρχεία Σάμου περιλαμβάνουν περίπου 12.000 χειρόγραφα βιβλία και 20.000 φακέλους, που έχουν ταξινoμηθεί σε τρεις γενικές ενότητες:

• Συλλογές 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, που περιλαμβάνει επίσημα τουρκικά έγγραφα, Πρακτικά της πρώτης Γενικής των Σαμίων Συνελεύσεως, Εκκλησιαστικά, Προηγεμονικά αποδεικτικά διάφορα, Σαμιακά έγγραφα της επανάστασης του 1821, Αποδείξεις για ποσά έναντι του βασιλικού φόρου που πληρώθηκαν σε πλοιάρχους, αξιωματικούς, στρατιώτες οθωμανούς, Εφημερίς των πράξεων του Γενικού Διοικητηρίου, Αποδείξεις μισθοδοσίας Ηγεμόνων, Διοικητικά, Εγκύκλια, Εκλογικοί κατάλογοι διαφόρων Δήμων της Σάμου, Πρακτικά Τοπικών Συνελεύσεων, Συλλογή Ιδιωτικών Εγγράφων Φούρνων, Σειρές εξωτερικών γραμμάτων, Φύλλα εφημερίδων, Ιδιωτικά έγγραφα, κλίκ εδώ για περισσότερα

• Αρχεία Ηγεμονικής Σάμου (1834-1912), Γενικών Συνελεύσεων πληρεξουσίων, Ηγεμονικών Διαταγμάτων και νόμων, Βουλής Σάμου,Ηγεμονικής Χωροφυλακής, Ηγεμονικού Διοικητικού Γραφείου, Κτηματολόγιο Σάμου, Διοικητικού Γραφείου Σμύρνης, Ληξιαρχικά αρχεία, Γενικού Ταμείου Σάμου, Συμβολαιογραφικά αρχεία, Γενικού Λογιστηρίου, Δικαστικά αρχεία, Ελληνικού Προξενείου, Προσωρινής Κυβέρνησης Σάμου (1912-1914), κλίκ εδώ για περισσότερα.

• Νεότερα Αρχεία (19ος – 21ος αιώνα), Στην κατηγορία αυτή ανήκουν αρχειακές ενότητες που εισήχθησαν στο Ιστορικό Αρχείο Σάμου μετά την ένωση της Σάμου με την Ελλάδα. Μερικές από αυτές, μολονότι εισήχθησαν σχετικά πρόσφατα, αρχίζουν από την περίοδο της Ηγεμονίας.
Υποδιαιρούνται σε: Διοικητικά, δημοτικά, εκπαιδευτικά, δικαστικά αρχεία, ιδιωτικά αρχεία και συλλογές (φυσικών προσώπων, συλλόγων επιχειρήσεων κλπ.), συλλογές οπτιικοακουστικού υλικού, σειρές τεχνητής τεκμηρίωσης, συλλογές εφημερίδων και περιοδικών, κλίκ εδώ για περισσότερα.

• Βιβλιοθήκη

Στα Αρχεία Νομού Σάμου λειτουργεί βιβλιοθήκη, υποστηρικτικά στις δραστηριότητες των Αρχείων και στις έρευνες όσων συμβουλεύονται το αρχειακό υλικό το οποίο απόκειται στα Γ.Α.Κ. Σάμου.

Τα Γ.Α.Κ. Σάμου κάθε χρόνο εμπλουτίζουν με αγορές και μικρές δωρεές την ιστορική βιβλιοθήκη για την εξυπηρέτηση των ερευνητών που το επισκέπτονται. Έτσι, αυτή τη στιγμή, έχουν καταγραφεί στο βιβλίο βιβλιοθήκης 2009 τόμοι βιβλίων, εκτός των μεγάλων δωρεών.

Οι τίτλοι καλύπτουν ιστορικά, αρχειονομικά, αλλά και παιδαγωγικά θέματα ή θεματικές ενότητες που σχετίζονται με κύκλους δραστηριοτήτων της υπηρεσίας, ενώ ιδιαίτερη ενότητα αφορά ποικίλα θέματα της τοπικής βιβλιογραφίας.

Στη διάθεση του κοινού βρίσκονται κατάλογοι των βιβλίων της βιβλιοθήκης:
1. Συλλογής Ευθυμιάδος Σχολής (1787-1892),
2. Βιβλιοθήκης Γ.Α.Κ. Σάμου

Η βιβλιοθήκη δεν είναι δανειστική. Το κοινό έχει πρόσβαση κατά τις ώρες λειτουργίας της υπηρεσίας ή, σε περιπτώσεις ανάγκης, και σε άλλες ώρες, μετά από συνεννόηση με το προσωπικό.

Στα Γ.Α.Κ. Σάμου, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε συλλογές βιβλιακού υλικού που έχουν δωριθεί στην υπηρεσία, Βιβλιοθήκη Μαν. Σπύρου (δωρεά Ελένη Σπύρου ) και Βιβλιοθήκη συμβολαιογράφου Δημ. Γεωργιάδου (δωρεά Αλίκη Γεωργιάδου)

• Ιστορία

Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) – Αρχεία νομού Σάμου είναι η σύγχρονη ονομασία του Ιστορικού Αρχείου Σάμου, γνωστού στους παλιότερους και ως Αρχειοφυλακείου. Το Ιστορικό Αρχείο αποτελεί εξέλιξη του Δημοσίου Αρχειοφυλακείου Σάμου που ιδρύθηκε το 1882 από την ηγεμονική διοίκηση με σκοπό να παραλαμβάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα και να φυλάσσει σε ιδιαίτερο χώρο τα αρχεία των υπηρεσιών του αυτόνομου κρατιδίου της Σάμου.

Το 1912-14, όταν η Σάμος ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος όλα τα αρχεία της ηγεμονίας περιήλθαν στην αρμοδιότητα του Δημοσίου Αρχειοφυλακείου, που μεταβλήθηκε σε Ιστορικό Αρχείο, μια και τα δημόσια αρχεία τα οποία διατηρούσε ήταν πλέον ανενεργά.

Το 1921, με το νόμο 2617 “Περί του εν Σάμω Αρχειοφυλακείου”, επαναλήφθηκαν τα άρθρα του ηγεμονικού διατάγματος του 1882 με τη διαφορά ότι στη θέση του αρχειοφύλακα προβλεπόταν να υπηρετεί πτυχιούχος της Φιλοσοφικής ή Νομικής Σχολής. Στο Αρχειοφυλακείο παρέμειναν τα συγκεντρωμένα αρχεία της Ηγεμονίας και θα εισάγονταν όσα επρόκειτο να ορίσει το σχετικό βασιλικό διάταγμα. Εκτοτε το Αρχειοφυλακείο Σάμου λειτούργησε σύμφωνα με την ισχύουσα σε όλη την ελληνική επικράτεια νομοθεσία.

Ως υπηρεσία ανήκε στο υπουργείο Εσωτερικών και από το 1938 μετονομάσθηκε σε Ιστορικό Αρχείο Σάμου (ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1991), εποπτευόμενο από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Στο τέλος της δεκαετίας του 1960 τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – και, επομένως, και το Ιστορικό Αρχείο- υπάγονται στο υπουργείο Πολιτισμού, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1980 περνούν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ως ενιαία, αυτοτελής δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη στον υπουργό Παιδείας. Με το νόμο 1946/1991 το Ιστορικό Αρχείο Σάμου μετονομάζεται σε Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Σάμου, περιφερειακή υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους .

Το αρχειακό υλικό που φυλάσσεται σήμερα στα ΓΑΚ Σάμου αποτελείται κυρίως από τα αρχεία της Ηγεμονικής Διοίκησης και από συλλογές εγγράφων της προεπαναστατικής και επαναστατικής περιόδου της Σάμου, οι οποίες εισήχθησαν το 1936-1938 είτε από δωρεές (Πυθαγορείου Γυμνασίου, Δημόσιας Βιβλιοθήκης, Τσότρα) είτε από αγορές μέσω των ΓΑΚ (συλλογή Βλαχογιάννη).

Υπάρχουν επίσης λίγα πατριαρχικά σιγίλια και αρκετά τουρκικά έγγραφα. Εκτός των άλλων κατατέθηκαν σ’ αυτό οι συμβολαιογραφικές πράξεις (1854 – 1914), και τα ληξιαρχικά βιβλία δήμων και κοινοτήτων της Σάμου (1855 – 1932).

Κατά τη δεκαετία του 1960 παρελήφθησαν ελάχιστα δημόσια αρχεία από την νομαρχία, το ΠΙΚΠΑ και τα δικαστήρια, ενώ τα τελευταία χρόνια, μετά το 1989, έχουν παραληφθεί πολλά δημόσια και ιδιωτικά αρχεία και συλλογές.

πηγή κειμένων και φωτογραφιών Γ.Α.Κ. Σάμου

• Πρόσβαση

• Εισιτήριο
  ΕΛΕΥΘΕΡΟ