Κουμέικα

Στα γρήγορα

Πληθυσμός 2021:  323  κάτοικοι
Παλαιότερες Απογραφές  2011: 370, 2001: 402, 1991: 417, 1981: 447, 1961: 623, 1928: 974, 1886: 999, 1869: 1.095 κάτοικοι.
Πυκνότητα πληθυσμού ανά Km²  37 κάτοικοι
Υψόμετρο χωριού160 m
Περιφέρειας μέσο υψόμετρο 149 m, ημιορεινό
Έκταση χωριού 0,08 km²
Περιφέρειας μέση έκταση 8,72 km²
Ενοριακός ναός 1 ορθόδοξος, Αγίου Νικολάου, τρίκλιτος Βασιλική με τρούλο. Θεμελιώθηκε το 1841 και αποπερατώθηκε το 1844.  
Οικονομίαβασίζεται κυρίως στη γεωργία (λάδι, λαχανικά και τα φημισμένα κρεμμύδια). Παλαιότερα καλλιεργούσαν επιπλέον, γλυκάνισο, και χαρούπια για ζωοτροφές.Μέχρι τα μέσα του 20ου αι., το 20% περίπου τού ανδρικού πληθυσμού, ήταν ναυτικοί.

Περιγραφή

Το χωριό  βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού, στις νοτιοδυτικές πλαγιές του βουνού “Άμπελος” (ή Καρβούνης).

Οι αποστάσεις είναι: 9,5 Km από το χωριό Μαραθόκαμπος, 14 Km από την πόλη Καρλόβασι, 27 Km από την πόλη του Πυθαγορείου και 40,5 Km από την πόλη της Σάμου.

Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Κουμείκων, η οποία ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Μαραθοκάμπου, του Δήμου Δυτικής Σάμου, με πρωτεύουσα το Καρλόβασι.

Είναι ένα πολύ γραφικό χωριό με όμορφη αρχιτεκτονική και μια μεγάλη πλατεία κάτω από τη σκιά του υπεραιωνόβιου πλάτανου, που φύτεψε ο μοναχός Ιωάννης Πανταζάκης το 1882.   Την ίδια χρονιά, ηγεμονούντος του Κωνσταντίνου Αδοσίδη, κτίστηκε στην βορειοδυτική άκρη της πλατείας και η επιβλητική δημόσια βρύση με τους τρεις κρουνούς,  η οποία έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1998 (2784/66/24-2-1998).

Τα Κουμέικα δεν είναι μακριά από τη θάλασσα (μόλις 2,4 Km), αλλά είναι κρυμμένο πίσω από ένα λόφο, έτσι ώστε να μην είναι ορατό από τη θάλασσα. Αυτός ήταν ένας τυπικός τρόπος προφύλαξης, από πειρατικές επιδρομές.

Το χωριό διατηρεί σημαντικά στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (4754/30-4-2002), με πολλούς περιορισμούς στην κατασκευή και επισκευή νέων κατοικιών.

Ιστορία & Όνομα

Σύμφωνα με τους συγγραφείς, Επ.Σταματιάδη στα Σαμιακά (1886),  Εμ. Κρητικίδη στην Τοπογραφία της Σάμου (1869) και του Victor Guérin στην Περιγραφή της Σάμου (1856),  οι πρώτοι οικιστές του χωριού ήταν άποικοι από την Κύμη της Ευβοίας, απ’ όπου προήλθε και το όνομα του χωριού, αφού η Κύμη παλαιότερα ονομάζονταν “Κούμη”.

Ο Νικόλαος Δημητρίου, στο βιβλίο του “Λαογραφία της Σάμου” (1983-1997), υποστηρίζει ότι ο πρώτος οικιστής του χωριού ήταν από το γειτονικό χωριό Σπαθαραίοι, και ονομάζονταν “Κούμας”, απ’ όπου προήλθε και το όνομα του χωριού. 

Επικρατέστερη είναι άποψη, ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τον πρώτο οικιστή, αφού το όνομα “Κούμας” υπάρχει στο χωριό Σπαθαραίοι, και επιπλέον οι μετακινήσεις πληθυσμών ήταν σύνηθες κατά τον 17ο – 18ο αι..  Άλλωστε τα τοπωνύμια των περιοχών Γεωργαλέικα, Μπρουζέικα, Ζαμπετέικα και Σταμουλέικα, στην ευρύτερη περιοχή του χωριού αποδεικνύουν την ύπαρξη και άλλων οικογενειακών οικισμών, οι οποίοι πιθανόν δεν επικράτησαν και αφομοιωθήκαν από τα Κουμέικα.

Το χωριό πρωτοκατοικήθηκε στις αρχές του 18ου αι. περίπου (ίσως και νωρίτερα), συμπεραίνοντας από την πληθυσμιακή κινητικότητα στην ευρύτερη περιοχή, σύμφωνα με την ιστορία των γειτονικών χωριών Σκουρέικα, Νεοχώρι και  Σπαθαραίοι.   Επιπλέον η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, στα βορειοδυτικά του χωριού, κτίστηκε το 1754, αποδεικνύοντας ότι η περιοχή είχε ήδη κατοικηθεί στα μέσα του 18ου αι.

 Ο τρίκλιτος τρουλαίος Βασιλικός ενοριακός ναός του Αγίου Νικολάου (γιορτάζει 6 Δεκεμβρίου), θεμελιώθηκε το 1841, αποπερατώθηκε το 1844, ενώ το τέμπλο κατασκευάστηκε το 1868.  Διαθέτει πλούσια συλλογή από ιερά σκεύη και εικόνες, με σημαντικότερα την εικόνα του Αγίου Νικολάου που φιλοτεχνήθηκε το 1756, τα τρία ευαγγέλια που χρονολογούνται από το 1748, 1769 και 1776, οι εικόνες του τέμπλου από το 1841 και τυπικό του Αγίου Σάββα του 1771.

Οικισμοί

Δύο οικισμοί ανήκουν στην Κουμέικα,
> Ο οικισμός Βελανιδιάς, 4 Km νοτιοδυτικά του χωριού με 10 κατοίκους
> και ο Όρμος Κουμεΐκων ή Μπάλος, 2,4 Km νότια του χωριού, με 45 κατοίκους, επίνειο του χωριού.
Κατά τον 18ο με 19ο αι. ο Μπάλος αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κόμβο των Κουμεΐκων και των γειτονικών χωριών Σκουρέικα και Νεοχώρι.   πολλά από τα γεωργικά προϊόντα των χωριών, (λάδι, κρεμμύδια, γλυκάνισο, ξυλοκάρβουνα, φρούτα, κ.α.), διακινούνταν μέσω του Όρμου Γκουμεΐκων, προς τα νησιά, κυρίως του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Για την εξυπηρέτηση του εμπορίου, υπήρχαν μερικές αποθήκες, αλλά δεν υπήρχε λιμάνι και επιπλέον δεν προσέφερε καμία προστασία από τις κακοκαιρίες, γεγονός που δυσχέραινε τις φορτοεκφοτώσεις των καϊκιών, γι’ αυτό συχνά εξυπηρετούνταν από το κοντινό και ποιο οργανωμένο λιμάνι του Όρμου Μαραθοκάμπου.
Σήμερα αποτελεί ένα μικρό τουριστικό θέρετρο με πολλές μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και εστιατόρια, που εκτείνονται μπροστά από την ομώνυμη παραλία, μήκους 800μ.

Τα Σταμουλέικα ήταν παλαιότερος οικογενειακός οικισμός που ανήκε στο χωριό, ο οποίος έχει πλέον ερειπωθεί. Το όνομά το πήρε από το επίθετο Σταμούλης με πιθανή καταγωγή από το χωριό Σπαθαραίοι. Στα τέλη του 19ου αι. είχε 10 σπίτια με 20 κατοίκους.

Χρήσιμα

• Περιηγηθείτε στους δρόμους του χωριού και απολαύστε την όμορφη αρχιτεκτονική του χωριού.
• Ακολουθώντας την διαδρομή προς τα ανατολικά, μετά από 4,5 Km θα φτάσετε στο χωριό Σκουρέικα.
  
• Επισκεφθείτε το Λαογραφικό Μουσείο Κουμεΐκων “Δ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ”
• Ακολουθώντας την διαδρομή προς τα νότια, μετά από 2,5 Km θα φτάσετε στον Όρμο Κουμείκων ή Μπάλο, για κολύμπι ή φαγητό.

Video