Λέκα

Στα γρήγορα

Πληθυσμός 2021: 424 κάτοικοι
Παλαιότερες Απογραφές 2011:415, 2001: 528, 1991: 560, 1940: 1.258, 1886: 1.045,  1869: 840 κάτοικοι
Πυκνότητα πληθυσμού ανά Km²  74 κάτοικοι
Υψόμετρο χωριού 200 m
Περιφέρειας μέσο υψόμετρο 197 m ορεινό
Έκταση χωριού 0,07 km²
Περιφέρειας μέση έκταση 5,7 km²
Ενοριακές εκκλησίες 1 ορθόδοξη, άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Βασιλικής τεχνοτροπία με τρία κλίτη χωρίς τρούλο, θεμελιώθηκε περίπου το 1845 και αποπερατώθηκε το 1863.
Οικονομία βασίζεται κυρίως στη γεωργία (αμπελουργία, ελιές, κηπευτικά και παλαιότερα χαρούπια ως ζωοτροφή).

Περιγραφή

Το χωριό Λέκα βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, στους βορειοανατολικούς πρόποδες του βουνού Κέρκης.

Οι αποστάσεις είναι: από την πόλη της Σάμου 35 Km από την πόλη Καρλόβασι 4 Km από την πόλη Πυθαγόρειο 38 Km και από το χωριό Μαραθόκαμπος 9 Km.

Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Λέκας η οποία ανήκει στην Δημοτική Ενότητα  Καρλοβασίου του Δήμου Δυτικής Σάμου, με πρωτεύουσα το Καρλόβασι.

Είναι ένα από τα παλαιότερα και μεγαλύτερα χωριά του νησιού, κτισμένο ανάμεσα σε ένα καταπράσινο τοπίο με εξαιρετική θέα βόρεια, προς την πόλη του Καρλοβάσου, που φτάνει μέχρι τα μικρασιατικά παράλια.

Ο  Επ. Σταματιάδη στα “Σαμιακά” (1886), χαρακτηρίζει του κατοίκους του χωριού ως ιδιαίτερα ευφυείς, ετοιμόλογους, με εύθυμη διάθεση και συμπαθή σαρκασμό. Ο ίδιος χαρακτηρίζει ως “Λεκάτικο” τον τρόπο που απαντούν οι κάτοικοι σε ερωτήματα, ο οποίος είναι με ακριβολογία και  διασκεδαστική διάθεση, για παράδειγμα – Ποιανού είσαι, – της Μάνας μου, – Ποια είναι η μάνα σου, – εκείνη που με γέννησε”.

Η όμορφη πλατεία με τον μεγάλο πλάτανο, τα παραδοσιακά καφενεία, η υπέροχη θέα, τα όμορφα παραδοσιακά σπίτια και τα πολλά αρχοντικά, σε συνδυασμό με τους πραγματικά φιλικούς και φιλόξενους ανθρώπους, σίγουρα θα σας εντυπωσιάσουν.

Το χωριό διατηρεί σημαντικά στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (4754/30-4-2002), με πολλούς περιορισμούς στην κατασκευή και επισκευή νέων κατοικιών.

Ιστορία & Όνομα

Πρώτος οικιστής του χωριού ήταν ο Λέκας (ή Λέκκας), από τον οποίο πήρε το όνομά του το χωριό, χαρακτηριστικό είναι ότι μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα όταν οι υπόλοιποι Σαμιώτες αναφέρονται στο χωριό έλεγαν “στου Λέκα”, δηλαδή στο χωριό του Λέκα.

Ο Λέκας μαζί με άλλους (όπως αναφέρει ο Εμ. Κρητικίδης),  μετοίκησε από την Πελοπόννησο στην Σάμο, καταδιωκόμενοι από του Οθωμανούς κατακτητές, ενώ στην Σάμο θα είχαν γη και ελευθερία, σύμφωνα με τα προνόμια που πρόσφερε ο Κιλίτζ Αλή Πασάς, με την επανακατοίκηση του νησιού από το 1562.

Οι υπόλοιποι Πελοποννήσιοι που ήρθαν μαζί με τον Λέκα (ίσως και άλλοι που ήρθαν αργότερα), κατοίκησαν στα νοτιοανατολικά και σε απόσταση 2 km. από το χωριό, δημιουργώντας τον οικισμό Μωριά (όπως έλεγαν  την  Πελοπόννησο εκείνη την εποχή) ή Μουριά, όπως παραφράστηκε με την βοήθεια της Σαμιακής διαλέκτου.  Πιθανόν να επέλεξαν διαφορετική περιοχή από τον Λέκα  για λόγους ασφαλείας από τις πειρατικές επιδρομές, αφού ο οικισμός ήταν αθέατος από την θάλασσα. Επιπλέον εκτός από ασφάλεια, η περιοχή διέθετε γόνιμο έδαφος και πολλά νερά αλλά το σαθρό του εδάφους δημιουργεί ακόμα και σήμερα, πολλές κατολισθήσεις και αποσάθρωση του εδάφους με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εγκαταλείψουν τον οικισμό και να μεταφερθούν “στου Λέκα”, περίπου στα μέσα του 18ου αι..

Ο Ιωάννης Λεκκάκος στο βιβλίο του Σαμιακές Μελέτες, αναφέρει ότι, ο  Επ. Σταματιάδης, τοποθετεί την εποίκιση του χωριού πριν το 1581, επικαλούμενος έγγραφο του ίδιου έτους στο οποίο αναφέρεται το χωριό.  Είναι βέβαιο πάντως, ότι το χωριό προϋπήρχε του 1725, αφού υπάρχουν επιβεβαιωμένα συμβολαιογραφικά έγγραφα, με πράξεις δωρεών του 1725 και 1745, που αναφέρουν ως καταγωγή του δωρεοδότη “από του Λέκκα”, όπως καταγράφει αναλυτικά ο Ι.Λεκκάκος στο βιβλίο του.

Οικισμοί

Σήμερα ένας οικισμός ανήκει στο χωριό, του Αγίου Παντελεήμονα με 7 κατοίκους, σε απόσταση 1,5 Km βορειοδυτικά του χωριού. Πήρε το όνομά του από την εκκλησία, ενώ παλαιότερα ονομάζονταν  Σουρλαίοι ή Τσουρλαίοι, από το όνομα του πρώτου οικιστή, που ήταν ο Σταμούλος Σουρλής.  Οι πρώτοι άποικοι του χωριού ήρθαν από τα Κύθηρα στις αρχές του 18ου αιώνα και το 1869 είχε 25 σπίτια με 92 κατοίκους.  Είναι χτισμένο κοντά στην κοίτη του Κερκήτιου ποταμού (της Καστανιάς το ρέμα), περιβάλλεται από απόκρημνα βουνά με άφθονα νερά και πλούσια βλάστηση, ενώ φημίζονταν για τα μεγάλα και γευστικά ρόδια. Καθηγητής της Γεωπονικής σχολής Αθηνών, τα είχε χαρακτηρίσει σαν “ιδανικά ρόδια”, μετά από ανάλυση σε εργαστήριο της σχολής το 1960, μαζί με τον Γεωπόνο (τότε φοιτητή) Ευάγγελο Γ. Κιλουκιώτη.

Παλαιότερα ανήκε στην Λέκα και ο οικισμός Σουρήδες, νοτιοανατολικά του Καρλοβάσου, που πήρε το όνομά του από την οικογένεια Σουρή που έμεναν εκεί. Σήμερα ο οικισμός ανήκει στην πόλη του Καρλοβάσου.

Χρήσιμα

• Επισκεφτείτε την εκκλησία του “Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου“, το καμάρι του χωριού, με το εκπληκτικό μαρμάρινο τέμπλο.
• Πιείτε τον καφέ ή ένα σνακ στα παραδοσιακά καφενεία της πλατεία του χωριού, με την όμορφη θέα.
• Από την Λέκα, ακολουθήστε τον χωματόδρομο βορειοδυτικά, προς τον οικισμό του Αγίου Παντελεήμονα  (ή Τσουρλαίοι) για 2 km, και  συνεχίστε για άλλα 3 χλμ προς την παραλία Ποτάμι, σίγουρα εντυπωσιαστείτε.
• Το μεγαλύτερο κοινωνικό γεγονός του χωριού είναι η γιορτή του «Αγίου Ιωάννη Προδρόμου» στο 29 Αυγούστου, ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Σάμου.

Video

Επάνω