Μαυρατζαίοι

Στα γρήγορα

Πληθυσμός 2021: 269 κάτοικοι
Παλαιότερες Απογραφές 2011: 244, 2001: 401, 1991: 393, 1981: 355, 1961: 478, 1940: 637,  1869: 267 κάτοικοι
Πυκνότητα πληθυσμού ανά Km² 34 κάτοικοι
Υψόμετρο χωριού 260 m
Περιφέρειας μέσο υψόμετρο 250 m, ορεινό
Έκταση χωριού  0,04 km²
Περιφέρειας μέση έκταση 7,97 km²
Ενοριακός ναός 1 ορθόδοξος, άγιος Γεώργιος, ανακαινίσθηκε από τα θεμέλια το 1901 με αρχιτέκτονα τον ηγούμενο της μονής του Τιμίου Σταυρού Θεοφάνη. Το 1903, εγκρίθηκε από την βουλή της Σαμιακής Ηγεμονίας, νόμος για την έκδοση λαχείου προς αποπεράτωση του ναού.
Οικονομία βασίζεται κυρίως στη γεωργία (ελιές).

Επάνω

Περιγραφή

Το χωριό Μαυρατζαίοι βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του βουνό “Άμπελος” (ή Καρβούνης).

Οι αποστάσεις είναι: 11 Km από την πόλη του Πυθαγορείου, 24 Km από την πόλη της Σάμου, 29 Km από την πόλη Καρλοβάσου και 26 Km από το χωριό Μαραθόκαμπος.

Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Μαυρατζαίων, η οποία ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Πυθαγορείου του Δήμου Ανατολικής Σάμου, με πρωτεύουσα την πόλη της Σάμου.

Το χωριό διατηρεί σημαντικά στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (4754/30-4-2002), με πολλούς περιορισμούς στην κατασκευή και επισκευή νέων κατοικιών.

Επάνω

Ιστορία & Όνομα

Το χωριό δημιουργήθηκε κατά τα τέλη του 18ου αιώνα.  Αρχικά ονομαζόταν Γαϊτάνκιοϊ ή Γαϊτάνιδες, από το όνομα κάποιου τσοπάνη με το επίθετο Γαϊτάνος, που κατοίκησε εδώ στα τέλη του 18ου αιώνα.  Αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του ο Γ. Μαυρατζάς, από τον οποίο πήρε το σημερινό του όνομα.

Στο χωριό αναπτύχθηκε η κεραμικής βιοτεχνία, λόγω των μεγάλων ποσοτήτων πρώτης ύλης (πηλού = άργιλος), που υπάρχει κοντά στο χωριό στην περιοχή “Κοκκινοπούρια”.

Η ιστορία της αγγειοπλαστικής βιοτεχνίας στους Μαυρατζαίους ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα με μεγάλη παραγωγή κυρίως σε πήλινα οικιακά σκεύη. Η παραγωγή του χωριού, μαζί με αυτήν του Καρλοβάσου, κάλυπτε τις ανάγκες των οικιακών σκευών σε ολόκληρο του νησί. Για περισσότερο από μισό αιώνα προμήθευαν τα σπίτια του νησιού με στάμνες, λεκάνες για ζύμωμα, βάζα, πιάτα, κατσαρόλες, κούπες, κανάτες, ακόμη και παιδικά παιχνίδια. Τα 23 εργαστήρια, που λειτουργούσαν, βρίσκονταν περιφερειακά του χωριού του και έτσι δεν ενοχλούσαν τους κατοίκους με τον καπνό των κλιβάνων όπου ψήνονταν ο πηλός.

Όταν η παροχή νερού έφτασε τα σπίτια, αλλά κυρίως με την εμφάνιση των πλαστικών σκευών (περίπου το 1950), που αντικατέστησε στο μεγαλύτερο μέρος τα κεραμικά, μειώθηκε δραματικά η παραγωγή, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από τα εργαστήρια κεραμικής να κλείσουν και όσα απέμεινα περιορίστηκαν στην παραγωγή διακοσμητικών πήλινων. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ιστορία της κεραμικής, επισκεφθείτε το μικρό μουσείο του χωριού στο δημοτικό σχολείο.

Το χωριό υπέστη πολύ μεγάλο πλήγμα από τις πυρκαγιές του 2000, αφού η φωτιά έκαψε πολλές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, ακόμη και μερικά σπίτια μέσα στο χωριό. Αυτό δημιούργησε μια μικρή μεταναστευτική κίνηση σε άλλες περιοχές του νησιού, αφού αρκετοί έχασαν τις περιουσίες τους ακόμη και τα σπίτια τους. Το εύφορο έδαφος της Σάμου όμως, αναπλάθουν την φύση με γοργούς ρυθμούς και επανέρχεται με γρήγορους ρυθμούς, ελπίζω σύντομα να επιστρέψουν και οι κάτοικοι του.

Επάνω

Οικισμοί

Ο οικισμός Γκιώνηδες ανήκει στους Μαυρατζαίους, με 51 κατοίκους, 2 Km νοτιοδυτικά του χωριού, πάνω επαρχιακή οδό Καρλόβασι Πυθαγόρειο.

Επάνω

Χρήσιμα

• Το χωριό ήταν η γενέτειρα του δάσκαλου και συγγραφέα Νικολάου Δημητρίου (1897-1996), ο οποίος έχει γράψει πολλά λαογραφικά βιβλία για τη Σάμο.
• Ένα χιλιόμετρο πριν το χωριό, πάνω στο δρόμο, θα βρείτε την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, με το όμορφο σιντριβάνι στον εξωτερικό χώρο και το εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο στο εσωτερικό. Η εκκλησία χτίστηκε γύρω στο 1900 υπό την επίβλεψη του ηγούμενου της μονής του «Τιμίου Σταυρού», Θεοφάνης Αρέλη από το Βαθύ, ο οποίος είχε σπουδάσει θεολογία και αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
• Επισκεφθείτε το μικρό μουσείο λαογραφίας & κεραμικής στο σχολείο του χωριού.
• Επισκεφτείτε το μοναστήρι του “Τίμιου Σταυρού”, σε απόσταση 2 Km νότια του χωριού.

Επάνω

Video

Επάνω