Παναγιάς Σπηλιανής Μετόχι

• Περιγραφή

Μπαίνοντας μέσα στο καλοδιατηρημένο μετόχι , (το οποίο ανήκει στο Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό), θα βρεθείτε στην μικρή αλλά γραφική αυλή του, με τα κελιά τριγύρω και στο βάθος το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, με ότι απέμεινε από το όμορφο βοτσαλωτό στο προαύλιο του. Η καρδιά όμως του μετοχιού βρίσκετε ακόμα πιο μέσα, στο βάθος της μεγάλης σπηλιάς που υπάρχει εκεί, με το εκκλησάκι προς τιμήν των Εισοδίων της Θεοτόκου, με τις δύο γούρνες που συγκεντρώνουν το αγίασμα και την πολύ παλιά μαρμάρινη εικόνα της Παναγίας της Καληαρμενήτισσας, ενσωματωμένη με τον βράχο και τους θρύλους που την συνοδεύουν.

Δεν είναι βέβαιο το έτος ίδρυσης του μετοχίου της Παναγίας της Σπηλιανής (ή Καληαρμενίτισσα),  τα κελιά και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, πιθανότατα κατασκευάστηκαν κατά τα τέλη του 18ου ή αρχές του 19ου αιώνα, ενώ το εκκλησάκι μέσα στη σπηλιά πιθανόν να κατασκευαστικέ κατά τον 17ο αιώνα. Αυτό το συμπεραίνουμε και από το ποίημα του Καισάριου Δαπόντε, που είχε γράψει το 1760, στην επαινετική περιγραφή της Σάμου,

“…
Μέσα εις ένα σπήλαιον, αμή πολλά μεγάλο.
Θαρρώ δεν είναι σαν αυτό σ’ την Σάμο όλην άλλο
…
Αυτό ευρίσκεται κοντά στο κάστρο όπου είπα,
και έχει έμβασμα μικρό και φαίνεται σαν τρύπα.
Εις τούτο μέσα το λοιπόν είν’ εκκλησία μία,
εδώ στο έμβασμα άλλη μια κ’ είναι η Παναγία.
…“.

Στους στοίχους του ο Δαπόντε δεν κάνει καμία αναφορά για το μετόχι παρά μόνο για το εκκλησάκι του σπηλαίου, οπότε προϋπήρχε.

Η Ιστορία όμως του σπηλαίου αρχίζει από την αρχαιότητα, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι μέσα στο σπήλαιο κατοικούσε η Σαμία Σιβυλλα ή Φυτώ, μία από τις Σίβύλλες (=γυναίκες που σε κατάσταση έκστασης προφήτευαν τα μέλλοντα).  Κατά την βυζαντινή περίοδο το σπήλαιο πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε ως χώρος προσευχής χριστιανών και ως τόπος ασκητισμού.

Κατά τη περίοδο του 16ου αιώνα, σύμφωνα με την παράδοση, αναφέρετε ότι ναυτικοί από τη θάλασσα και κάτοικοι από τα γύρω χωριά, έβλεπαν κάθε βράδυ ένα εντυπωσιακό φως από την περιοχή της Σπηλιανής (πιθανώς από κερί χριστιανού ερημίτη που ζούσε μέσα). Έψαξαν την περιοχή και βρήκαν το σπήλαιο, στο εσωτερικό του οποίου βρέθηκε ένα μικρό εκκλησάκι με μια εικόνα της Παναγίας. Από τότε, ξεκινάει και η ιστορία της “Σπηλιανής”.

Η εικόνα της παναγίας, η οποία είναι μαρμάρινη και ενσωματωμένη πάνω στο βράχο, έχει ηλικία πάνω από 400 χρόνια και την συνοδεύει μία ιστορία της λαϊκής παράδοσης, η οποία λέει ότι  πριν πολλά χρόνια, πειρατές έκλεψαν την εικόνα της Παναγίας, φεύγοντας με το σκάφος τους και ενώ βρίσκονταν έξω από το Ηραίων, το σκάφος τους μετατράπηκε σε πέτρα. Η εικόνα έπεσε στη θάλασσα ραγισμένη και επιπλέοντας γύρισε πίσω στη στεριά. Οι κάτοικοι της περιοχής την βρήκαν και  την έβαλαν πίσω στη θέση της. Από τότε αποκαλούν την εικόνα της Παναγίας “Παναγία η Καληαρμενήτισσα” . Όσον αφορά το πετρωμένο καράβι, ο θρύλος λέει ότι είναι ο βράχος νότια του Ηραίου, με το όνομα “Καραβόπετρα”.

• Χαρακτηριστικά

• Έτος ίδρυσης : Πιθανόν 18ου αιώνα
• Ιδρυτής : Άγνωστο
  
• Κατοικημένη : χωρίς μοναχούς
• Υπεύθυνος : Πατέρας Δημήτριος Παπασταματίου
  
• To Μετόχι ανήκει: Στο Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό
  
• Εορτασμός : 21/11 στα επεισόδια της Παναγίας, και 23/4 του Αγίου Γεωργίου
  
• Υψόμετρο :  ≈ 115 m
  
• Κατάσταση : Πολύ καλή
  

• Πρόσβαση

• Η πρόσβαση είναι ελεύθερη για το κοινό. Η είσοδος στο μοναστήρι επιτρέπεται με ευπρεπή ενδυμασία.