Πύργος

Στα γρήγορα

Πληθυσμός  2021: 340 κάτοικοι 
Παλαιότερες Απογραφές  2011: 424, 2001: 562,  1991: 653, 1981: 724, 1961: 1.253, 1940: 1.750,  1869: 1.273 κάτοικοι
Πυκνότητα πληθυσμού ανά Km² 29 κάτοικοι
Υψόμετρο χωριού 400 m
Περιφέρειας μέσο υψόμετρο 390 m, ορεινή
Έκταση χωριού  0,12 km²
Περιφέρειας μέση έκταση 11,71 km²
Ενοριακός ναός 1 ορθόδοξος, Κοίμηση της Θεοτόκου, τρίκλιτος Βασιλική με τρούλο. Θεμελιώθηκε το 1877 και αποπερατώθηκε τον Αύγουστο του 1888. 
Οικονομία βασίζεται κυρίως στη γεωργία (ελιές, μελισσοκομία, αμπελουργία)

Περιγραφή

Το χωριό Πύργος βρίσκεται σε δροσερό και ευχάριστο περιβάλλον, δίπλα στο ποτάμι Αμφίλησος, στο κέντρο του νησιού, και στούς νότιο-δυτικούς πρόποδες του βουνού “Άμπελος” (ή Καρβούνης).

Οι αποστάσεις είναι, 16 Km από την πόλη του Πυθαγορείου, 30 Km από την πόλη της Σάμου, 20 Km από την πόλη Καρλοβάσου και 17 Km από το χωριό Μαραθόκαμπος.

Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Πύργου, η οποία ανήκει στην Δημοτική Ενότητα Πυθαγορείου του Δήμου Ανατολικής Σάμου, με πρωτεύουσα την πόλη της Σάμου.

Παλαιότερα, το χωριό γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση λόγω της μεγάλης γεωργικής παραγωγής, αλλά και την νευραλγική θέσης που διαθέτει αφού βρίσκεται στο κέντρο της νότιας Σάμου και εξυπηρετεί τα γύρω χωριά.

Είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Σάμου, με μεγάλη και καλής ποιότητας γεωργική παραγωγή, κυρίως σε μέλι, λάδι, κρασί και ξυλεία μαύρης πεύκης, αν και τα περισσότερα από τα καταπράσινα δάση που περιέβαλαν το χωριό,  δυστυχώς καταστράφηκε από πυρκαγιά το 2000, αλλά οι γεωκλιματικές συνθήκες του νησιού και τα πολλά νερά βοηθούν την φύση, και αναγεννιέται πολύ γρήγορα.

Λόγω των πολλών τρεχούμενων νερών στην περιοχή του χωριού, υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι, από τούς οποίους ορισμένοι έχουν συμπεριληφθεί σε ένα πρόγραμμα  ανάπλασης. Ένας από αυτούς βρίσκονται μέσα στο χωριό, αλλά, δυστυχώς, εξακολουθεί να είναι ερειπομένος.

Το χωριό έχει γοητευτική αρχιτεκτονική, με πολλά γραφικά πέτρινα διώροφα σπίτια, με “σαχνισί” (κλειστό μπαλκόνι, χτισμένο με ελαφρά υλικά) και εξωτερικές σκάλες, στολισμένα με λουλούδια, αλλά δυστυχώς, πολλά από αυτά έχουν εγκαταλειφθεί.

Το χωριό διατηρεί στοιχεία της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και από το 2002 έχει χαρακτηριστεί ως οικισμός ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους (4754/30-4-2002), με πολλούς περιορισμούς στην κατασκευή και επισκευή νέων κατοικιών.

Ιστορία & Όνομα

Σύμφωνα με το βιβλίο “Τοπογραφία της Σάμου” του  Εμ.Κρητικίδη (1869), οι πρώτοι οικιστές του χωριού ήρθαν κατά το 1715 από την Πελοπόννησο και ειδικότερα ή από την Ήλιδα (κοντά στον Πύργο, νομού Ηλίας) ή από τον Πύργο (Διρού) της Σπάρτης (Νομού Λακωνίας). 

Επιχειρηματολογώντας στην άποψη του Εμ.Κρητικίδη, θεωρούμε πιθανότερο οι πρώτοι οικιστές να κατάγονταν από τον Πύργο Διρού, που βρίσκετε στην περιοχή της Λακωνικής Μάνης, αφού οι Μανιάτες λόγω του επαναστατικού χαρακτήρα τους, ήταν κυνηγημένοι από τους Οθωμανούς κατακτητές και στην Σάμο θα απολάμβαναν το προνόμιο της ελευθερίας, που είχε το νησί μετά την επανακατοίκησή του το 1550. Επιπλέον η άγονη και βραχώδης γη της Μάνης δεν προσέφερε πολλές προοπτικές ανάπτυξη, σε αντίθεση με την γόνιμη και πολλά υποσχόμενη Σάμο.  Τέλος από τις πρώτες εκκλησίες που κτίστηκαν στο χωριό ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο που είναι ο δημοφιλέστερος Άγιος στην Μάνης.

Το όνομα του χωριού προέρχεται από την περιοχή καταγωγής των πρώτων οικιστών.

Χρήσιμα

• Στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου, κατά την περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, υπήρχε ένα υπόγειο καταφύγιο, για τον λόγω αυτό ανεγερθεί ένα μνημείο πεσόντων στο σημείο.
• Το επιβλητικό ημιτελές πέτρινο κτίριο που βλέπετε στην πλατεία, ανήκει στον πρώην ενοριακός ναός του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά πριν από πολύ καιρό. Στο εσωτερικό υπάρχει εκκλησία που χτίστηκε το 1971, για τη διατήρηση της ιερότητας του χώρου.
•  Στα 3 χιλιόμετρα δυτικά στον επαρχιακό δρόμο προς Καρλόβασι, υπάρχει ένα μικρό παραδοσιακό ναυπηγείο κατασκευής μικρών ξύλινων σκαφών.
• Στα 4 χιλιόμετρο δυτικά, στον επαρχιακό δρόμο προς Καρλόβασι, θα βρείτε την περιοχή “Κούτσι», με ένα μικρό δάσος από πλατάνια και πολλά τρεχούμενα νερά και πηγές. Λίγο ποιο πέρα θα βρείτε και ένα μικρό κιόσκι με τοπικά προϊόντα δικής τους παραγωγής, όπως μέλι, βότανα κλπ, εγγυημένης ποιότητας.
• Με κατεύθυνση προς τα χωριά Μεσόγειο και Πάνδροσος  θα βρεθείτε στην κορυφή του βουνού Άμπελος
• Ακολουθείστε την πολύ όμορφη διαδρομή προς το χωριό Σπαθαραίοι και στην συνέχεια προς το χωριό Παγώνδας

Video