Καστανιά

• Στα γρήγορα

Πληθυσμός 2021: 130 κάτοικοι
Παλαιότερες Απογραφές 2011: 148, 2001: 211, 1991: 257, 1933: 800, 1864: 787, 1828: 557 κάτοικοι
Πυκνότητα πληθυσμού ανά km²  21 κάτοικοι
Υψόμετρο χωριού 350 m
Περιφέρειας μέσο υψόμετρο 360 m ορεινό
Έκταση χωριού 0,03 km²
Περιφέρειας μέση έκταση 6,2 km²
Ενοριακή εκκλησία 1 ορθόδοξη, η Κοίμηση της Θεοτόκου, βασιλικού ρυθμού.  Ανεγέρθηκε το 1902 και τα εγκαίνια έγιναν στις 28 Σεπτεμβρίου 1924. Η βουλή της Ηγεμονικής Σάμου είχε εγκρίνει την έκδοση λαχείου για την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων προς την ανέγερσή του ναού.
Οικονομίαβασίζεται κυρίως στη γεωργία (αμπελουργία, ελιές και λαχανικά)

• Περιγραφή

Το χωριό Καστανιά ή Καστανέα βρίσκεται στα βορειοδυτικά του νησιού, στους βορειοανατολικούς πρόποδες του βουνού Κέρκης, στην ανατολική πλαγιά του λόφου «Φτεριά», μέσα σε πυκνή βλάστηση.

Οι αποστάσεις είναι: από την πόλη της Σάμου 41 Km, από την πόλη Καρλόβασι 10 Km από το Πυθαγόρειο 34 Km και από τον Μαραθόκαμπο 6 Km.

Διοικητικά αποτελεί την Τοπική Κοινότητα Καστανιάς η οποία ανήκει στην Δημοτική Ενότητα  Καρλοβασίου του Δήμου Δυτικής Σάμου, με πρωτεύουσα το Καρλόβασι.

Το χωριό έχει μια ιδιαίτερη ομορφιά, που προσφέρει η αρχιτεκτονική του, η πλατεία με τον μεγάλο πλάτανο, η πλούσια βλάστηση και η εξαιρετική θέα προς τα βορειοανατολικά, στην πόλη του Καρλοβάσου μέχρι τα Μικρασιατικά παράλια. Χαρακτηριστικό του χωριού είναι τα πολλά και κρυστάλλινα νερά της περιοχής, γι’ αυτό μην ξεχάσετε να ξαναγεμίσετε τα παγούρια σας σας από τη δημόσια βρύση (δημόσια πλυσταριό) στην πλατεία του χωριού.

• Ιστορία & Όνομα

Ο Εμ. Κρητικήδης στην Τοπογραφία της Σάμου (1869), κάνοντας μία ετυμολογική προσέγγιση του ονόματος, πιθανολογεί ότι οι πρώτοι οικιστές του χωριού ήταν, είτε από την Καστανιά Μεσσηνίας Πελοποννήσου, είτε από την Καστανιά Αγράφων Θεσσαλίας, ενώ δεν αποκλείει, όπως υποστηρίζει ο Επ.Σταματιάδης στα Σαμιακά (1886) και η λαϊκή παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι να κατάγονταν από την Ήπειρο και το όνομα του χωριού να προήλθε από τις πολλές καστανιές που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή.  Η άποψη αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι αρχικά το χωριό ήταν χτισμένο ψηλά, στην περιοχή “Καλύβια”, 3 Km βορειοδυτικά του χωριού, στον λόφο “Καστρί”, οι κάτοικοι του οποίου μεταφέρθηκαν σταδιακά στην Καστανιά, οπότε το όνομα δεν θα μπορούσε να προέρχεται από τον τόπο καταγωγής των κατοίκων, αφού αυτός ήταν κατά βάση ο οικισμός Καλύβια.

Η πρώτη αναφορά που έχει βρεθεί για τον οικισμό “Καλύβια” είναι σε ένα συμφωνητικό πώλησης γης  του 1582 και μια νεότερη αναφορά ήταν το 1804, η οποία αφορούσε εγγραφή σε λογιστικές καταστάσεις.  Σύμφωνα με τα παραπάνω, ο οικισμός “Καλύβια” είναι από τους πρώτους οικισμούς του νησιού, μετά την επαναποίκηση της Σάμου στα μέσα του 16ου αι.   Όσον αφορά το χωριό Καστανιά η πρώτη αναφορά που έχει βρεθεί ήταν το 1613 σε ένα συμφωνητικό πώλησης γης.  Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι, το χωριό «Καστανιά» και ο οικισμός “Καλύβια”, συνυπήρχαν για 2 αιώνες περίπου, και οι κάτοικοί του οικισμού μεταφέρονταν σταδιακά στο χωριό έως ότου ερημώθηκε εντελώς.  Το 1869 ο Εμ. Κρητικήδης στην Τοπογραφία της Σάμου το  δεν αναφέρει καθόλου τον οικισμό Καλύβια, ενώ το 1886 Επ.Σταματιάδης στα Σαμιακά αναφέρει ότι υπάρχουν ερείπια στην περιοχή του πρώην οικισμού.

Τα πρώτα πληθυσμιακά στοιχεία του χωριού καταγράφονται από τον Αρχιεπίσκοπο Ιωσήφ Γεωργειρήνη (1666) στο σύγγραμμα του “Περιγραφή της παρούσης καταστάσεως της Σάμου, Ικαρίας, Πάτμου και Άθωνος“, όπου αναφέρει ότι η Καστανιά είχε 50 σπίτια και μία εκκλησία. Από την περιγραφή του καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το χωριό Καστανιά ήταν από τα μικρότερα του νησιού.

Το χωριό Καστανιά, κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (ιταλική κατοχή), δέχτηκε ένα μεγάλο πλήγμα, αφού στις 29/08/1943, φασίστες Ιταλοί στρατιώτες σκότωσαν 10 άτομα στις γύρω περιοχές του χωριού και στις 30/08/1943  εκτέλεσαν άλλα 17 νεαρούς άνδρες στην περιοχή “Φλεβίτσα”, δίπλα στο χωριό. Στην μνήμη των νεκρών, το 1981 στήθηκε ένα μνημείο στο χώρο της εκτέλεσης και κάθε χρόνο στις 29/08 τελείται μνημόσυνο.

• Οικισμοί

Η Καστανιά σήμερα δεν έχει κανέναν οικισμό στην περιφέρειά της του.

Ο Επ. Σταματιάδη στα τέλη του 19ου αι. καταγράφει ως αποικία του  το χωριό Κοσμαδαίοι που βρίσκεται βορειοδυτικά της Καστανιάς.

• Χρήσιμα

• Επισκεφθείτε την ενοριακή εκκλησία του χωριού “Κοίμηση της Θεοτόκου”, κατασκευής το 1924.
• Μεγάλο κοινωνικό γεγονός του χωριού είναι το πανηγύρι της “Κοιμήσεως της Θεοτόκου” στις 24 Αυγούστου ένα από τα μεγαλύτερα στη Σάμο.

• Video